Η ειδικότητα σύμφωνα με την οποία ο συμβουλευτικός ψυχολόγος ή ο σύμβουλος βοηθά τον συμβουλευόμενο να βελτιώσει την προσωπική του κατάσταση, να ανακουφιστεί από τη λύπη και τη στενοχώρια, να επιλύσει τις κρίσιμες καταστάσεις που αντιμετωπίζει. Υποστηρίζει την ψυχολογική ανάπτυξη και εξέλιξη του συμβουλευόμενου, βοηθώντας τον να κάνει καλύτερη χρήση των αποθεμάτων και ικανοτήτων που διαθέτει ή δείχνοντάς του το δρόμο για την ανάπτυξη νέων μεθόδων που θα τον διευκολύνουν να βοηθήσει μόνος του τον εαυτό του (Αμερικάνικος Σύλλογος Ψυχολόγων, ΑPA, 1956)
Οι συμβουλευτικοί ψυχολόγοι δουλεύουν θεραπευτικά με πελάτες που αντιμετωπίζουν διάφορα προβλήματα, όπως για παράδειγμα σεξουαλική κακοποίηση, χωρισμός, οικογενειακή βία, απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ή / και συμπτώματα ψυχολογικής διαταραχής, όπως άγχος, κατάθλιψη, διατροφικές διαταραχές, διαταραχή μετατραυματικού στρες και ψυχώσεις. Παρέχουν μια ενεργή σχέση συνεργασίας η οποία διευκολύνει τη εξερεύνηση των βαθύτερων θεμάτων και μπορεί να ενδυναμώσει το άτομο να αντιμετωπίσει την αλλαγή. (Βρετανικός Σύνδεσμος Ψυχολόγων, ΒΡS, 2009)
Αυτοί είναι και οι επίσημοι ορισμοί - διαχωρισμοί της Συμβουλευτικής Ψυχολογίας σύμφωνα με τους μεγαλύτερους αναγνωρισμένους συλλόγους ψυχολόγων ανά τον κόσμο.
Με απλά λόγια, η συμβουλευτική είναι μια διαδικασία με συγκεκριμένη δομή και πλαίσιο, με αρχή και τέλος και στην οποία συμμετέχουν δύο άτομα, ο συμβουλευόμενος και ο συμβουλευτικός ψυχολόγος ή ο σύμβουλος. Ο τελευταίος προσπαθεί να χτίσει μια ειλικρινή σχέση με τον συμβουλευόμενο με το να είναι «αυθεντικός» (ειλικρινής), να έχει ενσυναίσθηση (να μπαίνει στη θέση του) και να τον δέχεται χωρίς όρους (να τον δέχεται όπως ακριβώς είναι). Μέσω της «ενεργητικής ακρόασης» και των τεχνικών που χρησιμοποιεί, ο συμβουλευτικός ψυχολόγος θα βοηθήσει το άτομο να βρει λύσεις στα προβλήματα που το απασχολούν καθώς και να ανακαλύψει κι άλλες πτυχές του εαυτού του (αυτογνωσία). Έτσι, το άτομο αποκτάει δεξιότητες ικανές που θα το κάνουν να αντιμετωπίζει στο μέλλον μόνος και πιο αποτελεσματικά τις δυσκολίες που του παρουσιάζονται.
Η Συμβουλευτική αποτελεί μία σύντομης διάρκειας θεραπεία εστιασμένη στο πρόβλημα. Εδώ, το άτομο ενθαρρύνεται να ανακαλύψει και να αξιοποιήσει καλύτερα τις δυνατότητές του, αλλά και να αναζητήσει εναλλακτικές επιλογές και λύσεις σε προβλήματα όπως: δυσκολίες επικοινωνίας με το σύντροφο, τα παιδιά, θέματα που αφορούν την ανατροφή των παιδιών, διαχείριση συγκρούσεων, μετάβαση σε μία νέα φάση ζωής όπως ο γάμος, ο χωρισμός, οι κρίσεις πανικού και οι φοβίες, το άγχος, η κατάθλιψη, τα ψυχοσωματικά συμπτώματα.
